نشست نقد و بررسی کتاب «پایداری هویت ایرانی زیر سیطرۀ مغول»
«پایداری هویت ایرانی» زیر سیطرۀ مغول
نویسنده: دکتر مهشید گوهری کاخکی
این نشست که براساس هماهنگی و دعوت قبلی که با حضور مدیر محترم موسسه فرهنگی خردسرای فردوسی دکتر محمدجعفریاحقی و دکتر عبدالغفور آرزو از کشور افغانستان و دیگر استادان و فرهنگ دوستان و علاقمندان به
کتاب، در محل خردسرای فردوسی مشهد از ساعت ۱۹ تا ۲۱ پنجشنبه ۱۴۰۱/۵/۱۳برگزار گردید.
در ابتدا مدیر نشست، دکتر حامد مهراد به معرفی و نقش ادبیات در طول دوره‌های تاریخی پرداخت و بعد از خوشامدگویی به مدعوین به روند دوره‌ای برنامه‌های خردسرای فردوسی در معرفی آثار نویسندگان کتاب پرداخت و حاضران در جلسه نیز دیدگاه و نقطه نظرات خویش را درباره کتاب طرح نمود.
دکتر نجم الدین گیلانی در ابتدا به نقش و اهمیت و جایگاه استاد در آموزش و نظام تعلیم و تربیت پرداخت، رابطه تاریخ و ادبیات و اهمیت آن و اینکه «مطالعات تاریخی بدون ادبیات و ادبیات بدون تاریخ به هیچ نَیَرزد» اشاره نمود و اینکه هریک بدون دیگری نقص و خلاء بزرگی در روند مطالعاتی‌ست.
کسی که در مورد شاهنامه کار می‌کند اگر تاریخ هخامنشیان و اشکانیان را نداند، اینجا خلاء بزرگی ست، بسیاری مطالعات تاریخی در ادبیات بازتاب دارد، گاهی یک بیت، حکم یک کتاب نانوشته را دارد، گاهی یک شعر، کل حقایق تاریخیِ نانوشته سانسور شده مارا در برمی‌گیرد که شاعر به صورت رمزوارگی بیان نموده، که ممکن است مورد توجه ماهم نباشد.
استاد باستانی پاریزی که تعصب خاص به کرمان داشت در جایی گفته: «اگر هر روز یک کتاب در مورد کرمان نوشته شود، بازهم کم است».
تمام دوره‌های تاریخی ما نیاز به نوشتن این چنین کتابی را دارد و جا دارد همین جا به دکتر گوهری نویسنده محترم تبریک بگویم.
در جایی جوزف کمبل می‌گوید: برای نگارش یک اثر و شاهکارخوب چند عامل لازم است؛
یکی عشق وانگیزۀ نویسنده که من در بند بند این کتاب، مشاهده کردم، در جایی دغدغه‌مندی و دردمندی نویسنده دیده می‌شود، او گفته است که از سال ۱۳۸۸ دغدغه نوشتن این کتاب را داشته است، مشخص است که ۱۳ سال فکر کرده، پیش از آنکه دست به قلم ببرد، اینکه
« چه بنویسد» ...!؟
او دقت لازم را به خرج داده است، از نظر محتوا مطالب ارزشمندی را جمع آوری نموده است.
نویسنده با علاقه‌ای که به ادبیات داشته است، شعرهای حماسی مناسبی انتخاب نموده که خواننده را به وجد می آورد.
نویسنده در متن هست، تحلیل می‌کند، پرسش می‌کند، پاسخ می‌دهد، در بسیاری جاها تحلیل می‌کند بعد توصیف می‌کند، در بعضی جاها در حین متن، تحلیل می‌کند و جاهایی جمع‌بندی می‌کند و در نوع خودش جالب است.
البته ایراد گرفتن چندان هنر نیست و در جاهایی اختلاف نظر دارم و اینکه در تمام کتاب هویت ایرانی را پر رنگ‌تر از سایر دوره‌ها نشان دادند.
در دوره‌های سلجوقیان هم شاهنامه‌خوانی می‌کردند و این پیام فرهنگ و زبان را به آسیای صغیر رساندند، کتاب نجم‌الدین راوندی، خواجه نظام‌الملک، نظامی گنجوی، ناصرخسرو هریک عناصر هویت ملی و ایرانی ما هستند.
من حتما این کتاب را به دانشجویان تاریخ خودم معرفی می‌کنم.
دکتر فرزاد قائمی، استاد ادبیات منتقد دیگر کتاب بود که نویسنده را که رتبه یک ارشد کشوری و برخوردار از امتیاز استعدادهای درخشان به دوره دکتری راه یافته، بوده و برآمده از نخبگان رشته‌هایی تجربی بوده و با همان نگاه تجربه‌گرایی علمی به ادبیات پرداخته و این نقطه قوتی است در کار پژوهشگری.
در باب اهمیت دوره مغول باید گفت که با برداشتن سلطه ششصد ساله خلافت بغداد، عملا زبان و ادب فارسی مثل پرنده‌ای که از قفس آزاد گردیده و پریدن آغاز نموده، می‌باشد، مغول‌ها هویت تاریخی نداشتند و از نظر قلمرو بسیار گسترده شده بودند و می‌شود گفت دوره «شَمَنیسم» و این ساختارهای بَدوی هیچ ظرفیتی برای حکومت کردن نداشتند و نویسنده کتاب عناصر را از این متون به عنوان سازه‌های هویتی استخراج نموده و آنهارا با رویکردهایی که وجود داشته تطبیق داده‌اند و این ارزشمند است.
هرچند در چاپ جدید، نیاز به ویرایش از نظر شکلی لازم است، صورت گیرد.
سپس پروفسورعبدالغفورآرزو نویسنده و پژوهشگر از کشور افغانستان به بیان نکات ضروری در نوشتن و نقد کتاب پرداخت و نویسنده در نهایت به طرح چالش‌ها و منابع پیش‌رو پرداخت.
واقعا در شرایط طوفان زده فعلی نوشتن کتاب طیب خاطر و آرامش و تلاش و پشتکار فراوان می‌خواهد و رنج بسیار در پی دارد، که از این بابت هم باید به نویسنده دستمریزاد گفت.
نشست، با امضای کتاب از سوی نویسنده، پایان یافت.
گزارش : کامران واحدی
نظر شما