همایش «پیام جهانی فردوسی»
همایش «پیام جهانی فردوسی»
24 و 25 اردیبهشت ماه 1388
همزمان با یادروز ملی فردوسی، همایش «پیام جهانی فردوسی» صبح پنج شنبه در تالار فردوسی جهاد دانشگاهی مشهد گشایش یافت. در این همایش دو روزه که به همت قطب علمی فردوسی شناسی دانشگاه مشهد، خردسرای فردوسی و جهاد دانشگاهی مشهد برگزار شد، تعدادی از شاهنامه پژوهان تازه ترین پژوهش های خود را ارائه کردند. در ابتدای برنامه دکتر محمد جعفر یاحقی، دبیر همایش ضمن انتقاد شدید از بی توجهی نهادهای دولتی در بزرگداشت فردوسی در سال جاری گفت: در غیبت دولتی ها و با وجودی که قرار بود همایش جهانی فردوسی امروز برگزار شود، این همایش با تلاش دوستداران حکیم توس برگزار می شود. وی با اشاره به این که ۱۰۵ مقاله به دبیرخانه این همایش رسیده بود افزود: از این میان ۲۲ مقاله به طور کامل، ۸۲ مقاله به صورت خلاصه چاپ و تعداد ۱۵ مقاله نیز برای ارائه انتخاب شد.در این همایش که با حضور دکتر جلال خالقی مطلق، مصحح شاهنامه برگزار شد، تعدادی از صاحب نظران نتیجه تحقیقات خود را ارائه کردند. شکوفه اکبرزاده از افغانستان در مقاله خود از جایگاه شاهنامه در افغانستان سخن گفت و یادآور شد: شاهنامه ازجمله کتاب های معتبری است که اسم مکان های مطرح شده در آن با جغرافیای تاریخی افغانستان امروز همسان است. وجود شهرهایی چون زابل، کابل، بلخ و سمنگان بیانگر سابقه تاریخی این شهرهاست. مردم این سرزمین نیز هنوز با نام های قهرمانان شاهنامه انس فراوانی دارند. نام هایی چون تهمینه ، فرنگیس ، رودابه، منیژه، رستم، سهراب، بیژن و سایر اسم های شاهنامه در این سرزمین دیده می شود.گذشته از این در آرشیو ملی افغانستان نسخه های زیادی از شاهنامه وجود دارد که نشان دهنده سابقه تمایل مردم افغانستان به شاهنامه است. دکتر محمود امیدسالار از دانشگاه کالیفرنیا یکی دیگر از سخنرانان این همایش بود. وی عنوان مقاله خود را «زندگی نامه پهلوانی و وحدت ادبی روایات شاهنامه» انتخاب کرده بود. به اعتقاد وی چون شاهنامه ابومنصوری یک اثر ادبی بوده نظم و ساختار مشخصی نداشته است و با وجود این که متن اصلی آن در دست نیست ، می توان توالی داستان ها و وحدت ادبی آن را از روی غررالسیر ثعالبی و شاهنامه فردوسی بازسازی کرد. تمام داستان های شاهنامه ازجمله داستان بیژن و منیژه ، فرود و اکوان دیو از یک نظم و منطق روایی دقیق و تحلیل ادبی محتوایی برخوردار است. دکتر مظفر محمدی از تاجیکستان نیز با اشاره به «چهره شاه آرمانی در بخش تاریخی شاهنامه» به وجه ادبی شاهنامه پرداخت و گفت: شاهنامه بیش از هر چیز یک اثر هنری و ادبی است. صنایع زیبا و بدیع، سوژه آفرینی، نوآوری و تخیل دقیق و هنرمندانه، نشانه هایی از بالابودن وجوه ادبی و هنری شاهکار فردوسی است.اما دکتر مهدی محبتی از «معنا و قلمرو تاویل از دیدگاه فردوسی »سخن گفت. این استاد دانشگاه زنجان با اشاره به زیبایی و گیرایی نحوه داستان پردازی فردوسی درشاهنامه و استغراق ذهن در ساحت های بیرونی و آشکار داستان ها افزود: خوانندگان و پژوهشگران شاهنامه عمدتا به لایه ها و ابعاد ظاهری داستان های شاهنامه توجه می کنند و کمتر به ژرف ساخت های روایی آن ها می پردازند.در حالی که بدون وجود این لایه های عمیق درونی امکان پایایی و پویایی اثر ادبی وجود نخواهد داشت.از این رو با تامل در ساختار روایی شاهنامه می توان به خوبی دریافت که در پشت صورت ظاهری داستان ها و ارکان و اجزای آن معانی متعدد دیگری هم وجود دارد که متناسب با فهم و درک خواننده در طول زمان روشن تر می شود.در واقع از منظر نقد ادبی جدید کل داستان های شاهنامه به مثابه یک داستان واحد و یک اثر تاویل پذیر چندلایه به شمار می آید و به همین خاطر گاه در پاره ای از موارد در زمره آثار ادبی خواننده محور قرار می گیرد.«حقوق فرستادگان» عنوان مقاله محمدرضا خسروی بود که از دیدگاه یک حقوق دان تاکید می کند شاهنامه فردوسی با شیوایی و باریک بینی ویژه ای هویت فرستاده و جایگاه او را جا به جا بیان کرده است. دکتر مهدی مشکوة الدینی از اعضای قطب علمی فردوسی شناسی به «بررسی چگونگی شناخت در شاهنامه» پرداخت. از دیدگاه وی بررسی شاهنامه فردوسی نشان می دهد که در حماسه ملی ایران، گزارش های تاریخی، اسطوره ای و حماسی به گونه ای دقیق، صریح و روان و در عین حال حکیمانه و هنرمندانه ارائه شده است.
افزون بر آن فرازهای معرفتی، اخلاقی و معنوی نیز به صورت برش هایی متمایز و مناسب با بیانی روشنگر و پندآموز به گونه ای متوازن و نتیجه نما در آغاز میان و یا به دنبال هر گزارشی جای گرفته است.پروفسور خدایی شریف زاده از تاجیکستان هم «انواع ادبی در شاهنامه فردوسی از زاویه ادبیات جهانی» را برای ارائه انتخاب کرده بود. وی منشاء حماسی شاهنامه را در کالبد روایت ها دانست و افزود: قصه آفرینش ، خاندان کیومرث تا پادشاهی جمشید از نظر هنرابی، متعلق به نوع روایت است و چنان که می دانیم جایگاه اسطوره پس از روایت است. در شاهنامه فردوسی هم چنین داستان های کوتاه، داستان واره ها، مثل ها، اخبار، حکایات و نامه ها نیز دیده می شود.
در این همایش دو روزه علاوه بر چند سخنرانی دیگر برنامه های جنبی نیز درنظر گرفته شده بود که مهم ترین آن رونمایی از «جشن نامه استاد جلال خالقی مطلق» مصحح شاهنامه از هامبورگ بود که با سخنرانی ایشان در پایان همایش همراه شد. «جشن نامه استاد جلال خالقی مطلق» به مناسبت هزاره پایان سرایش «شاهنامه» منتشر شد.این جشن نامه که چهارمین شماره فصل نامه «پاژ» است از سوی نشر دانشگاه فردوسی مشهد و فرهنگ سرای فردوسی به چاپ رسیده است. در این جشن نامه مقاله هایی از جلیل دوستخواه از استرالیا، بیژن غیبی از آلمان، محمود امیدسالار از آمریکا، کارگر از سوئد و مقاله هایی از دکتر دبیر سیاقی، دکتر محمد علی اسلامی ندوشن، دکتر محمدرضا راشد محصل، سجاد آیدانلو، سعید قره بگلو، ابوالفضل خطیبی عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مهدی سیدی، مهدخت پور خالقی و دکتر یاحقی آمده است.در کنار «جشن نامه» ویژه نامه دیگر پاژ به مناسبت سال بزرگ داشت غزالی در اختیار دوستداران فرهنگ و ادب قرار گرفت. اجرای موسیقی از دیگر برنامه های جنبی همایش «پیام جهانی شاهنامه» بود.این همایش عصر روز گذشته با حضور میهمانان در کنار آرامگاه حکیم توس پایان یافت.در مراسمی که عصر یادروز فردوسی توسط سازمان میراث فرهنگی خراسان رضوی و مدیریت هنری شهرداری مشهد در آرامگاه فردوسی برگزار شد، جمع زیادی از مردم علاقه مند به مفاخر ملی خود به ساحت ادبی و فرهنگی سراینده شاهنامه ادای احترام کردند. ازجمله برنامه هایی که برای روز گذشته در آرامگاه پیش بینی شده بود می توان به اجرای نمایش «رستم و اسفندیار» به کارگردانی رضا صابری، اجرای برنامه توسط گروه بازی های آیینی از فاروق کیانی و اجرای نقالی توسط امیر صادقی اشاره کرد. هم چنین پیام مشایی رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری توسط محسن لشگری قرائت شد و طرح احداث پیش خان آرامگاه، طرح آبیاری تحت فشار و افتتاح کتابخانه تخصصی کلید خورد.
نظر شما